‘’Εδώ είμαστε σαν οικογένεια’’

Πόσο συχνά έχετε ακούσει τη φράση ‘’Είμαστε σαν οικογένεια’’ για τον χώρο εργασίας σας;

Αυτή η φράση χρησιμοποιείται συχνά για να υποδηλώσει ότι το εργασιακό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από φροντίδα, συμπόνια και αμοιβαία υποστήριξη. Σκεφτόμαστε μια δεμένη ομάδα που προσέχουν ο ένας τον άλλον, όπως κάνουν τα μέλη μιας οικογένειας. Αυτή η μεταφορά μοιάζει ελκυστική, υποδηλώνοντας έναν χώρο εργασίας όπου όλοι/ες εκτιμώνται και συνδέονται σε προσωπικό επίπεδο.

Ποιος δεν θα το ήθελε αυτό στη δουλειά;

Ωστόσο, όταν μια επιχείρηση παρομοιάζεται με οικογένεια, το υποκείμενο μήνυμα που μπορεί να συναχθεί είναι ότι οι εργαζόμενοι/ες αναμένεται να δεσμευτούν με ακλόνητη πίστη στον εργοδότη τους, ανεξάρτητα από τις συνθήκες εργασίας. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει υπομονή πολλών ωρών, διακυβευμένη ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, προσωπικές και επαγγελματικές θυσίες, ακόμη και πιθανή κακομεταχείριση. Μπορεί επίσης να αναγκαστούν να ανεχθούν την έλλειψη λογοδοσίας από τα άλλα «μέλη της οικογένειάς τους».

Πού πήγε λοιπόν η ‘’οικογένεια’’;

Περνούμε το ένα τρίτο της ζωής μας στον χώρο εργασίας μας και οι σχέσεις μας με τους/ις συναδέλφους μας εξυπηρετούν πολλές λειτουργίες — μπορούν να μας βοηθήσουν να αναπτυχθούμε στην καριέρα μας και να μας προσφέρουν συναισθηματική υποστήριξη και φιλία. Επομένως, είναι λογικό οι σχέσεις που χτίζουμε στη δουλειά να αντικατοπτρίζουν ή να ομοιάζουν σε αυτές που βρίσκουμε μέσα σε ένα οικογενειακό περιβάλλον. Αλλά το πώς εξελίσσονται οι σχέσεις αυτές, καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο της επαγγελματικής μας καριέρας.

Και το πλέον σημαντικό στοιχείο. Η δουλειά είναι η δουλειά, η οικογένεια είναι οικογένεια.

Πέρα από το κλισέ της επιχείρησης σαν οικογένεια, τα δεδομένα στην επιχειρηματική πραγματικότητα είναι απλά και ξεκάθαρα εξαρχής. Κάθε εργοδότης/τρια χρειάζεται παραγωγικά στελέχη, και η παραγωγικότητα αυτή βασίζεται πολύ συχνά στις σχέσεις μεταξύ των στελεχών και στο εργασιακό περιβάλλον. Η προσθήκη μιας «οικογενειακής» κουλτούρας και αίσθησης του ανήκειν στην αρχή μπορεί να μην ακούγεται κακόβουλη, αλλά όταν χρησιμοποιείται για την ενίσχυση των σχέσεων με τις προσδοκίες της απόδοσης ανώτατου επιπέδου, η διοίκηση οφείλει να το ξεκαθαρίζει.

Το πώς ορίζει την οικογένεια ο καθένας μας είναι καθαρά μια υποκειμενική συνθήκη όπως και ο ορισμός της εκάστοτε εργασιακής κουλτούρας. Κάθε εταιρική κουλτούρα είναι διαφορετική και ίσως κάποιες λειτουργούν πραγματικά σαν οικογένειες, αλλά στο τέλος της ημέρας οι εργαζόμενοι/ες μπορούν να αντικατασταθούν ή να αποχωρήσουν και η πίστη που νιώθουν οι εργαζόμενοι/ες στην εταιρεία/«οικογένειά» τους μπορεί να μην είναι αμφίδρομη.

Έχουμε και άλλο ένα δεδομένο, η άρνηση των σημαντικών σχέσεων που δημιουργούνται στο χώρο εργασίας είναι μάταιη. Αυτοί είναι οι άνθρωποι με τους οποίους παλεύουμε κάθε μέρα στις προκλήσεις, μαζί τους γιορτάζουμε νίκες και μερικές φορές μοιραζόμαστε πολλά για την προσωπική μας ζωή. Αυτές οι σχέσεις έχουν σημασία. Είναι αληθινές, ισχυρές και μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την επαγγελματική και προσωπική μας ανάπτυξη.

Οικογένεια vs Ομάδα

Άρα, πώς διαχειριζόμαστε αυτήν τη δυναμική; Πώς κατανοούμε τις επιχειρηματικές & επαγγελματικές ανάγκες, την παραδοξότητα μιας οικειότητας εντός εργασιακού περιβάλλοντος αλλά και την ανάγκη για δημιουργία δυνατών σχέσεων εντός αυτού του περιβάλλοντος;

·         Θέτοντας όρια. Αναγνωρίζουμε ότι ενώ αυτές οι σχέσεις είναι πολύτιμες, υπάρχουν μέσα σε ένα πλαίσιο που ορίζεται από επαγγελματικές παραμέτρους. Κρατάμε το επαγγελματικό, με σεβασμό. Και φυσικά παραμένουμε ειλικρινείς για τη σχέση που θέλουμε να καλλιεργήσουμε.

·         Επενδύουμε σε αυτές τις σχέσεις με την κατανόηση ότι αποτελούν μέρος του δικτύου μας. Η δικτύωση δεν είναι μια αρνητική λέξη αλλά ‘’οξυγόνο’’ καριέρας. Τα ισχυρότερα επαγγελματικά δίκτυα βασίζονται σε γνήσιες σχέσεις. Νοιαζόμαστε για τους συναδέλφους μας, αλλά κατανοούμε το πλαίσιο αυτών των σχέσεων.

·         Αλλάζουμε την ορολογία. Είναι προτιμότερο να αναφέρουμε (και φυσικά να δημιουργούμε), ως διοίκηση, ένα εργασιακό περιβάλλον με βάση την ομαδικότητα και την αλληλοστήριξη. Μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι η εταιρεία μας καλλιεργεί μια κουλτούρα υποστηρικτικών συναδέλφων αφοσιωμένων σε μια κοινή αποστολή.

·         Επικεντρωνόμαστε στην ισότητα. Εστιάζοντας στη δημιουργία ενός χωρίς αποκλεισμούς περιβάλλοντος όπου όλοι νιώθουν ότι έχουν αξία, μπορούμε να δημιουργήσουμε χώρους εργασίας που πραγματικά ωφελούν όλους τους εμπλεκόμενους. Η έμφαση στη συνεργασία, τον αμοιβαίο σεβασμό και τους κοινούς στόχους θα οδηγήσει σε μια πιο θετική και παραγωγική ατμόσφαιρα.

Η εργασία, στον πυρήνα της, είναι μια οικονομική συναλλαγή: Ανταλλάσσουμε την εργασία μας με χρήματα. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι εργαζόμενοι δεν οφείλουν στους εργοδότες τους σκληρή δουλειά και ευσυνειδησία – το κάνουν. Και δεν σημαίνει ότι οι εργοδότες δεν οφείλουν στους εργαζομένους δίκαιη και ισότιμη μεταχείριση — το κάνουν επίσης. Αλλά μεγαλύτερα οφέλη θα είχαμε όταν κάθε πλευρά θα ενεργήσει για τα δικά της συμφέροντα και στην αποδοχή ότι οι εργαζόμενοι δεν είναι υποχρεωμένοι να θυσιάσουν την επαγγελματική τους ανάπτυξη, την ικανοποίηση από την εργασία, τον ελεύθερο χρόνο τους ή την υγεία τους για μια άστοχη ιδέα της «οικογένειας» στην εργασία. Ας αφήσουμε την οικογένεια στο σπίτι.

Μαρία Ζαρωτιάδου

M.Sc. in Marketing, B.A. in Business Administration

Member of the Harvard Business Review Advisory Council